Vandaag de dag overheerst de inhoudelijke boodschap, de taal der feiten. Maar echt begrijpen kunnen we alleen middels onze zintuigen. Via geuren, smaken, beelden, aanrakingen en ook klanken leren we de wereld kennen. Bovendien vormen we herinneringen op basis van onze zintuigen.
‘denken over jezelf met de muziek van Bach als uitgangspunt’
In deze bijeenkomst van de Art & Inspiration Club nemen toonaangevend filosoof en schrijver Jos Kessels en pianist Marcel Worms ons mee in een onderzoek naar de vraag wat de kracht van muziek is, aan de hand van Bachs Wohltemperierte Klavier. Volgens Kessels is muziek de spiegel van de ziel en Bachs meesterwerk in het bijzonder een zoektocht naar je eigen kompas.
Het Wohltemperierte Klavier van Johann Sebastian Bach
Het Wohltemperierte Klavier van Johann Sebastian Bach wordt algemeen beschouwd als een van de invloedrijkste composities uit de westerse muziek. Commentatoren zijn het erover eens dat het niet alleen briljante illustraties zijn van de mogelijkheden van de ‘getempereerde’ klavierstemming, maar tevens van een groot scala aan menselijke stemmingen. ‘De hele verzameling is een microkosmos van menselijke ervaring’, zegt Cecil Gray, ‘je kunt er een bepaalde geestelijke ontwikkeling in waarnemen die overeenkomt metdie van het leven of de natuur zelf, van jeugd naar ouderdom, van ochtend naar avond, van lente naar herfst’. Het gaat Bach in deze stukken om niets minder dan ‘een vernieuwing van geest en ziel’, schrijft Christoph Wolff. Grote musici als Mozart, Beethoven, Schumann en Wagner beschouwden dit werk als hun muzikale bijbel, in de diepste betekenis van het woord, ‘een boek waarin alle wijsheid en de gehele menselijke gevoelswereld te vinden is, waartoe men steeds terugkeert om troost, lering en verrijking’ (Hans Brandts Buys). Bach zelf beweerde volgens een van zijn leerlingen dat het doel van deze muziek niets anders kon zijn dan ‘de glorie van God en de herschepping van het gemoed’.
Muziek en dialoog
Afwisselend brengt pianist Marcel Worms Preludes en Fuga’s uit het Wohltemperierte Klavier ten gehore, en neemt Jos Kessels ons mee op een muzikale reis door zijn leven. We leren daarmee niet alleen wat muziek vermag, maar ook hoe je je eigen leven en leiderschap beter kunt begrijpen. Jos Kessels reflecteert op de betekenis van de muziek, hoe je ernaar kunt luisteren en wat zij heeft te zeggen over ‘het welgetemperde gemoed’. Muziek is veel meer dan een abstract patroon van bewegend geluid, zij is een uitdrukking van ideeën, emoties en menselijke houdingen. Die vormen als vanzelf een verhaal, een persoonlijke mythe, waarinde vraag naar ‘het goede leven’ en de eigen invulling daarvan een centrale rol speelt. Bach heeft daar heel wat over te zeggen, als je goed luistert.
Schuilkerk De Hoop in Diemen
De bijeenkomst vindt plaats in de prachtige Schuilkerk De Hoop in Diemen. De Hoop in Diemen is de enige overgebleven plattelandsschuilkerk in de omgeving van Amsterdam. De Hoop is gebouwd in 1786-1787 en is tot 1910 als kerk in gebruik gebleven. Vervolgens gebruikten de katholieke Diemenaren het gebouw als verenigingsgebouw, opslagruimte en orgelschool. In 1990 ging de voormalige schuilkerk door brand grotendeels verloren. Dankzij de inzet van velen is het monumentale gebouw van de sloop gered en in 1996-1997 door Stadsherstel gerestaureerd. Dit bijzonder sfeervolle kerkje heeft een prachtige akoestiek en het interieur is rijk gedecoreerd, waarbij de oorspronkelijke uitstraling is behouden.
Jos Kessels
Jos Kessels is een toonaangevend filosoof die zich heeft gespecialiseerd in het socratisch gesprek. In zijn meest recente boek Het welgetemperde gemoed (Boom, 2019) reflecteert hij op de rol van muziek in de verbeelding en het menselijke denken. (www.joskessels.nl)
Marcel Worms
Pianist Marcel Worms heeft een imposante discografie op zijn naam staan en stelde concertlezingen samen met o.a. Jan Brokken, K. Schippers, A.L. Snijders en Marja Vuijsje. (www.marcelworms.com)
Dit event wordt georganiseerd door de clubleden Isolde Kolkhuis Tanke en Michiel Nannen is samenwerking met Jos Kessels en Marcel Worms
