Cees Sprenger
In essentie komt zijn aanpak erop neer dat je voor jezelf een (leer)vraag stelt en vervolgens om je heen kijkt en kunstwerken in je opneemt. Als je bijvoorbeeld politieagent bent kun je een vraag stellen als: ‘Hoe kan ik als agent me sterker opstellen bij uitgaansgeweld?”. Met deze vraag in het achterhoofd lees je een boek of kijk je naar een film. Dat zou de klassieker ‘Rebel without a cause’ (Nicholas Ray, 1955) kunnen zijn met James Dean in de hoofdrol. Hoe kan nu zo’n film, die in directe zin niets te maken heeft met je leervraag, iets toevoegen?
Unknown thoughts
Jeroen Lutters laat zien dat er ‘unknown thoughts’ bij je kunnen opkomen als je de film met een open mind bekijkt, de leervraag in je achterhoofd. Unknown thoughts komen uit het onbewuste en zou je kunnen vertalen als ‘het nog niet gedachte weten’. Ideeën, emoties en associaties die je in je draagt, zoals altijd wel boven kunnen komen bij verhalen van anderen of films waar je naar kijkt.
‘Rebel without a cause’ kan mogelijke werelden bij je openen. In deze film zou dat misschien kunnen zijn dat James Dean uitgedaagd wordt tot een levensgevaarlijk spel dat hij oppakt om door zijn ‘gang’ niet als lafaard gezien te worden. Als kijker, politieagent die regelmatig met uitgaansgeweld geconfronteerd wordt, besef je je misschien dat jongeren die gewelddadig zijn daar ook toe aangezet zijn door de groep waar ze toe behoren. Het geweld is in feite niet tegen jou, de politie, gericht, maar is een vorm van bewijs van moedigheid voor de eigen groep. Deze gedachte maakt het wellicht makkelijker zelfbewust op te treden en de confrontatie niet persoonlijk op te vatten.
Zelf verhaal vertellen
De laatste stap van art based learning is het vertellen van een verhaal aan een vriend of collega over dit leerproces en de antwoorden die je gevonden hebt. Op die manier blijft het geen passief kijken en in je opnemen, maar reflecteer je ook actief op de eigen leervraag. Zelf actief zijn door een verhaal te ‘produceren’ maakt dat je er veel meer van opsteekt, het veel meer van jezelf wordt dan wanneer iemand anders je dit zou overdragen. Bovendien is het geleerde heel persoonlijk, iedereen reageert op een eigen manier en kiest bij art based learning een eigen kunstwerk om iets van op te steken.
Iets voor leren in organisaties? Het zou zomaar kunnen. Veel organisaties staan voor dilemma’s die erg lastig zijn om op te lossen. Neem de UWV. In één jaar tijd komen er meerdere zaken uitgebreid in het nieuws waaruit blijkt dat er voor miljoenen aan onterechte uitkeringen zijn verstrekt. De raad van bestuur is de controle kwijt, de minister zit op hete kolen. Vlak voor deze incidenten heeft de UWV het versterken van vakmanschap van de medewerkers tot strategische prioriteit numero één verheven. Maar dat doel is natuurlijk niet in korte tijd te realiseren, en als zij nu nog meer regels en instructies aan de medewerkers opleggen werkt dat demotiverend voor het ontwikkelen van vakmanschap.
Stel: een van de bestuurders loopt het Rijksmuseum binnen en als hij aan de muur de nachtwacht van Rembrandt ziet hangen weet hij zeker dat dat kunstwerk hem de weg kan wijzen in dit dilemma. Wat zou art based learning hem vertellen?
Een voorbeeld: politie in Mexico-City
In Mexico-city heeft de burgemeester van Neza in 2006 het initiatief genomen om van de leden van zijn politie-eenheid “betere burgers” te maken. De politiemensen kregen een leeslijst, met daarop o.a. Don Quichotte (Cervantes), Labyrinth van eenzaamheid (Octavio Paz), Honderd jaar eenzaamheid (Garcia Marquez), De kleine Prins (Saint Exupery). Het doel was in de woorden van de burgemeester : “We hope that contact with literature will make our police officers more committed to the values they have pledged to defend”. Geen overbodige luxe gezien de enorme drugscriminaliteit in dat land.
Inspiratiebron voor innovatie
Art based learning gaat de cognitieve kant van leren voorbij en kan ons in contact brengen met diepere waarden die we herkennen in kunst omdat ze voor ons van belang zijn. Waarden die we wellicht ook graag zouden willen nastreven in de wijze waarop we ons bedrijf vormgeven of producten en diensten ontwikkelen. Art based learning kan een belangrijke inspiratiebron voor innovatie zijn!
